FAQ

De luchtdichtheid van de gebouwschil heeft een belangrijke invloed op de energetische performantie van het gebouw. Een beperkte luchtdichtheid zorgt over het algemeen ervoor dat de warme binnenlucht ongecontroleerd naar buiten kan ontsnappen. Op een winderige dag, onder invloed van de luchtdruk, kan de warme lucht van een ruimte meerdere keren per uur vervliegen. De mate waarin de schil luchtdicht is, kan opgemeten worden met behulp van een blowerdoortest, deze wordt uitgevoerd per wooneenheid.

De proef kan volgens twee methodes uitgevoerd worden. De methodes verschillen in de behandeling van de aanwezige schilopeningen. Methode A is de toestand zoals er in gewoond wordt, bepaalde kleppen en doorboringen kunnen gesloten worden maar worden niet afgetaped. Bij methode B worden alle openingen zoals ventilatieopeningen, dampkap, droogkast, enzovoort afgedicht met speciale ballonen en plakband.

Bij nieuwbouw wordt aan luchtdichtheid over het algemeen voldoende aandacht besteed. De klemtoon ligt doorgaans sterk op de opbouw van de schil, maar doorboringen voor technieken of om constructieve redenen kunnen de luchtdichtheid teniet doen. De afwerking van de doorboringen dient dus steeds met grote zorg te gebeuren. Het streven naar een hoge luchtdichtheid zal een grote impact hebben op het E-peil van het gebouw. Als vuistregel kan gesteld worden dat het dalen van 1 luchtdichtheidsklasse, een daling van 1 E-peilpunt als gevolg heeft voor woningen gebouwd omstreeks het jaar 2006.

De waarde voor de luchtdichtheid wordt afgelezen bij een drukverschil tussen de binnen- en buitenomgeving van 50 Pascal. Het gebouw kan hierbij in onder- of in overdruk staan en het drukverschil wordt verwezenlijkt door de ventilator. Hoe groter het debiet dat de ventilator moet leveren om het verschil in stand te houden, hoe slechter het resultaat.

Een blowerdoortest kan gebruikt worden om:

• Het lekdebiet van een gebouw of een gedeelte van dat gebouw te bepalen
• De relatieve luchtdoorlatendheid van gelijkaardige gebouwen of gebouwdelen te vergelijken.
• Om de oorzaken van lekken te identificeren en aan te pakken.

Bij de start van de test is nog geen indicatie waar de lekken in het gebouw zich juist bevinden. Om dit te weten te komen, kan de blowerdoor in eerste fase gecombineerd worden met een rookstaafje of een rookmachine. Door de turbulentie van de rook na te kijken op kritische plaatsen, kunnen lekken opgespoord worden.

De blowerdoor kan ook gecombineerd worden met een thermische camera. Door het gebouw ongeveer een half uur in onderdruk te plaatsen, koelen de plaatsen waar zich luchtlekken bevinden sterk af. Met behulp van de thermische camera kan spontaan gezocht worden waar de lekken zich bevinden. Bij het aanpakken van de lekken kan op die manier gefocust worden op de meest opvallende zones. Methodes om lekken echt te kwantificeren in situ zijn er nog niet.

De Europese norm EN 13779:2007 richt zich op het realiseren van een comfortabel en gezond binnenklimaat in alle seizoenen met aanvaardbare installatie- en exploitatiekosten. De norm specifieert de vereiste filterprestaties in een systeem om goede binnenluchtkwaliteit te bereiken, rekening houdend met de buitenlucht. De buitenluchtkwaliteit (ODA: Outdoor Air Quality) wordt in vijf klassen onderverdeeld:

• ODA 1: Zuivere lucht die tijdelijk stofferig kan zijn (bijvoorbeeld stuifmeel);
• ODA 2: Buitenlucht verontreinigd met hoge concentraties vaste stofdeeltjes;
• ODA 3: Buitenlucht verontreinigd met hoge concentraties moleculaire deeltjes;
• ODA 4: Buitenlucht verontreinigd met hoge concentraties moleculaire en vaste stofdeeltjes;
• ODA 5: Buitenlucht verontreinigd met zeer hoge concentraties moleculaire en vaste stofdeeltjes.

De deeltjes hebben betrekking op de totale hoeveelheid vaste of vloeibare deeltjes in de lucht. De gemeten gassen die verontreiniging veroorzaken hebben betrekking op concentraties van CO₂, CO, NO₂, SO₂ en vluchtige organische stoffen (VOS). De meeste steden hebben een matige buitenluchtkwaliteit, dat wil zeggen ODA 2 of ODA 3.

In de norm EN 13779:2007 is de binnenluchtkwaliteit geclassificeerd van IDA 4 tot IDA 1 (IDA= Indoor Air Quality). Het gas dat in belangrijke mate een negatief effect op de luchtkwalititeit heeft, is CO₂. CO₂ wordt geproduceerd door het uitademen van lucht. Het is een goede indicator voor de efficiëntie van het ventilatiesysteem, maar niet van de absolute luchtkwaliteit.

• IDA 1: Hoge luchtkwaliteit                                                < 400 ppm CO₂
• IDA 2: Middelmatige luchtkwaliteit                     400 ppm CO₂ < X < 600 ppm CO₂
• IDA 3: Aanvaarbare luchtkwaliteit                       600 ppm CO₂ < X < 1000 ppm CO₂
• IDA 4: Lage luchtkwaliteit                                                 > 1000 ppm CO₂

Een goed werkend ventilatiesysteem houdt de luchtkwaliteit in klasse IDA 2, aanvaardbaar is IDA 3. Klasse IDA 4 is niet aanvaardbaar, maar de meeste niet geventileerde ruimtes bevinden zich in deze klasse.

De CO₂-meting wordt om die reden voornamelijk uitgevoerd in comfortruimtes zoals woonkamer, slaapkamer, keuken, studiekamers en badkamers. Aangezien de CO₂-concentratie een dynamisch gegeven is, heeft het geen zin om een eenmalige meting op een willekeurig tijdstip uit te voeren. Bovendien moet de meetapparatuur de kand krijgen om zichzelf aan te passen aan nieuwe situaties en is het onvoldoende correct om de luchtkwaliteit te evalueren op één meting.  De meting kan immers toevallig een piek of een dal weergeven. De luchtkwaliteit is bovendien afhankelijk van de bezetting van het lokaal. Het is daarom nuttig om over een volledig etmaal te meten om zo de variatie in kaart te brengen.

Koolstofmonoxide is een kleurloos, reukloos en smaakloos gas en bovendien zeer giftig. De belangrijkste oorzaak van vorming van CO is een onvolledige verbranding van stoffen die koolstof bevatten zoals olie, gas en vaste brandstoffen. Wanneer CO de leefruimte binnendringt, veroorzaakt het bij de mens een zuurstoftekort, bewustzijnsverlies en kan het zelfs de dood tot gevolg hebben. Dit laatste gebeurt als er 4 tot 5 uur blootstelling is aan 2.000 ppm of zelfs al na 20 minuten indien 5.000 ppm. CO-moleculen verbinden zich immers met de rode bloedlichaampjes in het bloed en verhinderen zo de zuurstofbevoorrading van het organisme. Indicatoren dat er CO aanwezig is in de leefruimte, zijn hoofdpijn, misselijkheid en duizeligheid.

Het gevaar op CO-vergiftiging is reëel vanaf 100 ppm en treedt vooral op bij gebruik van verbrandingstoestellen in slecht geventileerde badkamers. Individuele kachels waarvan de verbrandingsgassen onvolledig worden afgevoerd zijn gevaarlijk voor intoxicatie. Daarom is het belangrijk om de CO-concentratie te controleren bij oudere verwarmingsinstallaties en op plaatsen waar veel mensen komen.

Met behulp van de CO-meter kunnen lekken rond de ketel opgespoord worden. De ketel wordt geactiveerd en de meting wordt gestart. Na een minimum van 15 minuten wordt de CO-piek gecontroleerd. Wanneer de resultaten in de directe omgeving van de ketel goed zijn, is geen verdere controle in andere ruimtes noodzakelijk.

Indien in de naburige ruimte ook CO ontdekt wordt, kan dit wijzen op een slechte werking van het ventilatiesysteem. Onder normale omstandigheden zal de lucht van de technische ruimte niet doorstromen naar de gang of andere ruimtes.

Een gezond binnenklimaat is zeer belangrijk voor elke bewoner. Er zijn drie goede redenen om voldoende te ventileren:

• Mensen gebruiken zuurstof en ademen koolstofdioxide en waterdamp uit. Onvoldoende zuurstoftoevoer maakt de lucht muf.  Voldoende aanvoer van zuurstof door te ventileren is belangrijk voor de gezondheid van mens en dier. Het bevordert ook de goede werking van verbrandingstoestellen en verlaagt de kans op CO-vergiftiging door die toestellen.
• Elk gezin produceert per dag 10 à 20 liter woonvocht door te koken, te wassen, te douchen, enzovoort. Door te ventileren en de vervuilde lucht af te voeren vermindert de kans op geuren, allergieën en wordt condensatie en schimmelvorming op de muren vermeden.
• Hinderlijke of schadelijke stoffen die in de woning vrijkomen, krijgen door ventilatie geen kans om te blijven hangen en zich op te stapelen.

De Belgische ventilatienorm, NBN D 50-001, bepaalt hoe snel een bepaalde hoeveelheid lucht in een ruimte ververst moet worden. In principe bedraagt de nodige hoeveelheid lucht die toegevoerd en afgevoerd moet worden 3,6 m³ per uur en per vierkante meter vloeroppervlakte van de ruimte. De norm vermeldt ook de minimale hoeveelheden toevoer- of afvoerlucht per type ruimte.

Om in elke ruimte de juiste hoeveelheid verse lucht te garanderen moeten toevoer- en afvoermonden van ventilatiesystemen steeds goed ingeregeld worden.  Enkel zo kan het systeem optimaal werken en kan de luchtkwaliteit in de verschillende ruimtes verzekerd worden. In realiteit zijn er maar weinig systemen die daadwerkelijk ingeregeld worden, laat staan correct. De kans bestaat dus steeds dat uw ventilatiesysteem niet goed werkt omdat de verluchtingsmonden slecht afgeregeld zijn. Ook wanneer een systeem wel afgeregeld was, kan het systeem door toevalligheden ontregeld worden. Een typisch voorbeeld van het ontregelen van de monden doet zich voor tijdens de jaarlijkse lenteschoonmaak, waarbij hevig op de draaibare regelschijven gewreven wordt en de monden bijgevolg ontregeld worden.

Voor het meten van het luchtdebiet wordt gebruik gemaakt van een vleugelradsonde. Er zijn toestellen die een hogere nauwkeurigheid hebben, maar de kostprijs daarvan is veel hoger. Op de vleugelradsonde wordt een ovent geplaatst die ervoor zorgt dat alle lucht vanuit de ventilatiemond, door het rad gaat. Aangezien de diameter van het rad perfect gekend is en de luchtsnelheid wordt gemeten, kan het debiet berekend worden.